NIETOLERANCJA LAKTOZY u Dzieci i Niemowląt

Nietolerancja laktozy, czyli cukru występującego w mleku, to jedna z najczęściej spotykanych nietolerancji pokarmowych. Dochodzi do niej wtedy, gdy w organizmie brakuje laktazy - enzymu koniecznego do rozkładu laktozy. Wówczas po spożyciu mleka lub innych produktów zawierających laktozę pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Jakie są przyczyny i objawy nietolerancji laktozy?

Na czym polega leczenie?

Nietolerancja laktozy to niewłaściwa reakcja organizmu, która pojawia się po spożyciu produktów zawierających laktozę - cukier mleczny. Przyczyną tego rodzaju nietolerancji pokarmowej jest brak (alaktazja) lub niedobór (hipolaktazja) laktazy - enzymu trawiennego, który jest niezbędny do prawidłowego rozkładu laktozy na glukozę i galaktozę. Gdy w organizmie brakuje laktazy, laktoza nie może zostać rozłożona i ulega fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym. W konsekwencji tworzą się kwasy i gazy, które powodują wzrost ciśnienia osmotycznego treści jelitowej oraz działają drażniąco na błonę śluzową, czego konsekwencją są przykre dolegliwości ze strony układu pokarmowego.


Nietolerancja laktozy - przyczyny

Najczęstszą przyczyną nietolerancji laktozy jest pierwotny (dziedziczny) niedobór laktazy (inaczej hipolaktazja dorosłych). Istotą choroby jest postępujące już od 2 roku życia (a niekiedy nawet wcześniej) zmniejszanie się aktywności laktazy, która osiąga najwyżej 5 proc. wyjściowej aktywności. Objawy tego rodzaju nietolerancji cukru mlecznego rzadko występują u niemowląt i dzieci. Najczęściej pojawiają się dopiero w wieku dojrzewania lub u dorosłych.

Nietolerancja laktozy typu dorosłych jest spowodowana polimorfizmem genu LCT (genu laktazy). Choroba jest dziedziczona recesywnie.

Nietolerancja laktozy może być również wynikiem alaktazji, czyli wrodzonego niedoboru laktazy. Przyczyną choroby jest uwarunkowany genetycznie wrodzony defekt metaboliczny, który sprawia, że organizm nie może wytwarzać laktazy. W tym przypadku objawy nietolerancji pojawiają się u noworodków już po pierwszym podaniu mleka matki lub modyfikowanego mleka zawierającego laktozę. Choroba może być przekazana potomstwu.


Nietolerancja laktozy u niemowląt:

Objawy nietolerancji laktozy

Nietolerancja laktozy oznacza występowanie objawów po spożyciu pokarmu zawierającego laktozę, która jest dwucukrem składającym się z glukozy i galaktozy. Laktoza, zwana cukrem mlekowym, występuje głównie w mleku oraz produktach mlecznych niefermentowanych. Jest mniej słodka od glukozy i sacharozy, co ma korzystny wpływ na prawidłowy rozwój zmysłu smaku oraz apetyt u dzieci. Laktoza posiada właściwości prebiotyczne, wywierając korzystny wpływ na procesy regeneracyjne nabłonka jelit. Ponadto korzystnie wpływa na perystaltykę jelit. Glukoza obecna w cząsteczce laktozy jest podstawowym elementem budowy mózgu noworodka i niemowlęcia.

W ścianie jelita cienkiego wydzielany jest enzym laktaza, który rozkłada laktozę na glukozę i galaktozę. W nietolerancji laktozy najczęściej obserwuje się brak laktazy, w wyniku czego następuje nagromadzenie dwucukru. Obecne w jelitach bakterie powodują częściową jego fermentację, a reszta jest wydalana z kałem. Zalegająca laktoza powoduje wzrost ciśnienia osmotycznego w jelitach, a wytworzone w procesie fermentacji gazy (dwutlenek węgla, wodór, metan) oraz kwasy tłuszczowe MCT (kwas mlekowy, masłowy, octowy, propionowy) drażnią błonę śluzową jelit. Występuje cuchnąca, wodnista biegunka. Wytworzone gazy są przyczyną wzdęcia brzuszka malucha, kolki oraz odgłosów przelewania się płynów w brzuszku. Biegunka bardzo często przyczynia się do nadmiernej utraty wody, elektrolitów (jony potasu, magnezu, wapnia) oraz białek i tłuszczów. W efekcie prowadzi do niedożywienia oraz obniżenia wagi dziecka.
Niedobór laktazy

Wrodzony niedobór laktazy jest bardzo rzadkim schorzeniem. Pierwsze objawy pojawiają się już w pierwszych dniach życia noworodka, zaraz po spożyciu mleka matki lub modyfikowanego mleka zawierającego laktozę. Wkrótce pojawia się ciężka biegunka. W przypadku nietolerancji laktozy należy jak najszybciej wyeliminować ją z diety dziecka, co powoduje ustąpienie objawów choroby oraz warunkuje prawidłowy rozwój noworodka. Dzieci z niedoborem laktazy muszą stosować dietę bezlaktozową, ponieważ już nawet niewielka ilość laktozy w pożywieniu powoduje dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Z diety wystarczy wyeliminować mleko oraz przetwory mleczne, do których dodawane jest mleko w proszku. W żywieniu niemowląt, u których występują przewlekłe biegunki należy stosować mieszanki mleczne bezlaktozowe lub z ograniczoną ilością laktozy, np. Pregestimil, Nutramigen, Bebilon pepti. W niektórych przypadkach można również stosować preparaty sojowe, np. Humana SL, Bebilon sojowy, Isomil, Prosobee. Z czasem niektóre dzieci wyrastają z nietolerancji laktozy, dlatego można próbować stopniowo włączać mleko do diety. Ponadto, mając na uwadze fakt, że laktoza ułatwia wchłanianie żelaza, diety eliminacyjnej nie powinno się stosować zbyt długo. Ponadto zalecane jest podawanie dzieciom fermentowanych napojów mlecznych: jogurty naturalne, mleko acidofilne, kefiry (bez dodatku mleka w proszku), zawierają one bowiem bakterie probiotyczne, które wpływają korzystnie na mikroflorę oraz perystaltykę jelit.